Ustrzec przed zapomnieniem
Jedną z grup najbardziej dotkniętych przez ideologię epoki narodowego socjalizmu i czas II wojny światowej są Romowie. Zdziesiątkowani przez Porajmos, masowo zabijani w lasach i miejscach swoich wędrówek, zamykani w gettach, deportowani do obozów pracy i obozów zagłady. Przyjmuje się, że w czasie II wojny światowej zamordowanych zostało 300-600 tysięcy Romów, czyli od 30-60% przedwojennej populacji w Europie. Zagłada Romów to piętno odciśnięte w tym narodzie, które zostanie z nim już na zawsze, a pamięć o nim wrosła w tę grupę jako swoisty element jej tożsamości kulturowej. Nie zostało już wiele osób narodowości romskiej, które przeżyły czas narodowego socjalizmu, a ich wspomnienia są dla nas ostatnim świadectwem tego trudnego i definiującego dalsze losy romskiej społeczności czasu.
Projekt dofinansowany przez Fundację im. Róży Luksemburg
Projekt zakłada przeprowadzenie kompleksowych działań upamiętniających i popularyzacyjnych, które stanowić będą solidną podstawę kultury pamięci narodu romskiego, który doświadczył tragicznych skutków narodowego socjalizmu oraz ich popularyzacja w środowisku większościowym.
Jakie jest cel?
- Przeprowadzenie wnikliwych wywiadów z Romami z którzy przeżyli II wojnę światową (wraz z nagraniem głosowym) ze szczególnym uwzględnieniem ich wspomnień z tamtych czasów oraz tego, jak te trudne przeżycia wpłynęły na ich dalsze losy, postrzeganie świata i dzisiejszą postawę
- Opracowanie analizy psychologiczno-socjologicznej dotyczącej wpływu tragedii II wojny światowej na ich dalsze życie i aktualną sytuację społeczną z perspektywy jednostek indywidualnych, ale i całego narodu romskiego.
- Zebranie informacji archiwalnych dotyczących losów Romów w czasach drugiej wojny światowej, pochodzących z Instytutu Pamięci Narodowej znajdujących się w archiwum Instytutu Pamięci i Dziedzictwa Romów oraz Ofiar Holocaustu, który działa przy Związku Romów Polskich od 2001 r.;
- Udokumentowanie treści wywiadów oraz wybranych informacji archiwalnych w naszym dwumiesięczniku „Romano Atmo”. Do wydawnictwa załączone zostaną również nagrania głosowe z wywiadów w formie nośnika pamięci.
- Zorganizowanie spotkania kulturalnego pt. „Dary niePamięci” połączonego z wystawą zdjęć Romów, wykładem na temat wpływu Porajmos na budowanie poczucia tożsamości kulturowej Romów, kameralnym koncertem muzyki romskiej oraz unikalną możliwością osobistego poznania Romów będących bohaterami wywiadów i sesji zdjęciowej (to działanie będzie uzależnione od sytuacji spowodowanej koronawirusem w Polsce).
- Zaplanowane działania są kontynuacją wieloletniej pracy ZRP na rzecz upamiętnienia romskiej zagłady, budowania świadomości i pamięci historycznej tej mniejszości etnicznej oraz tworzenia modernistycznej kultury pamięci. To także innowacyjna forma popularyzacji tego tematu na terenie Pomorza Zachodniego i wywołanie bodźca do dyskusji społecznej nt. wpływu tragicznej historii narodowego socjalizmu na obecne życie Romów.
