Oddajemy w Państwa ręce trzeci tegoroczny numer Romano Atmo – pisma, które niezmiennie pragnie być przestrzenią spotkania, refleksji i rozmowy o sprawach ważnych dla naszej społeczności romskiej i wszystkich, którzy interesują się jej kulturą, historią i teraźniejszością. Ten numer jest pełen emocji, trudnych wspomnień, ale też dumy i nadziei. Rozpoczynamy go od przypomnienia Dnia Oporu Romów, który jest nie tylko symbolem pamięci o ofiarach i bohaterach naszej historii, ale także znakiem siły, jaką daje wspólnota i świadomość własnej tożsamości. Pamięć o tych, którzy nie dali się złamać, pozostaje dla nas źródłem inspiracji i obowiązkiem wobec przyszłych pokoleń.
Naszą domeną jest kultura. Pisząc o niej, nie możemy pominąć wyjątkowego wydarzenia artystycznego – wystawy Małgorzaty Mirgi-Tas w Brukseli. Jej sztuka, nasycona kolorem i symboliką, w niezwykły sposób opowiada o romskości, codzienności i duchowości. Publikujemy także autorski tekst kuratorski Wojciecha Szymańskiego, który przybliża nam koncepcję i przesłanie tej wystawy, a także szerszy kontekst jej recepcji w świecie sztuki.
Kolejny ważny temat to Warsztaty Wspólnego Planowania, które odbyły się w Warszawie, w siedzibie Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR). Pokazały one, jak znaczącą rolę odgrywają kobiety w naszej społeczności – nie tylko w życiu rodzinnym, ale także społecznym i politycznym. Głos kobiet romskich staje się coraz bardziej słyszalny i jest nie do przecenienia. Nie zabrakło również relacji z międzynarodowych wydarzeń estradowych, w tym z Światowego Romskiego Festiwalu Khamoro w Pradze, który od lat gromadzi artystów i publiczność z całego świata, ukazując piękno muzyki, tańca i tradycji romskich.
Z dumą informujemy także o przyznaniu Nagrody im. Marka Edelmana Za ratowanie człowieczeństwa dr Joannie Talewicz, prezeski warszawskiej Fundacji W Stronę Dialogu. To wyróżnienie jest świadectwem jej ogromnego zaangażowania i działalności na rzecz społeczności romskiej, a przy tym budowania mostów porozumienia i solidarności – wartości, które tak bardzo dziś potrzebne są całemu światu. Powracamy również do obchodów Międzynarodowego Dnia Romów, które – w Krakowie – wyjątkowo celebrowano w maju. Potwierdzają one zatem, że duch tego święta trwa ponad czasem.
Zachęcamy serdecznie do przeczytania wywiadu z profesorem Michałem P. Garapichem – antropologiem i badaczem migracji Romów. Podczas rozmowy opowiada m.in. o filmie dokumentalnym, który powstał w ramach jego projektu badawczego i pełni dziś rolę ważnego, wizualnego narzędzia w nowopowstałej kampanii antydyskryminacyjnej Fundacji Jaw Dikh „Sprawiedliwość naprawcza poprzez film i dialog”, realizowanej przy wsparciu ERGO Network poprzez inicjatywę „Roma equality, inclusion and participation 2025 (EQUIP)” finansowanej przez Unię Europejską w ramach programu Obywatele, Równość, Prawa i Wartości (CERV).
Na koniec mamy informację praktyczną, ale niezwykle ważną, dotyczącą konkursów stypendialnych, ufundowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, dla uczniów szkół ponadpodstawowych oraz dla studentów pochodzenia romskiego, realizowanych przez Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku. Jest to szansa na wsparcie w edukacyjnej drodze, która otwiera przed młodymi ludźmi nowe perspektywy i daje im narzędzia do budowania lepszej przyszłości.
Drodzy Czytelnicy, wierzę, że każdy znajdzie w tym numerze coś dla siebie – zarówno moment zadumy, jak i inspirację do działania. Naszą misją jest przypominanie, że romskość to nie tylko historia i tradycja, lecz także teraźniejszość pełna wyzwań, spotkań i nadziei.
Tradycyjnie, dziękujemy wszystkim, którzy pomogli nam zrealizować kolejny numer Romano Atmo, w szczególności tym, którzy udostępnili nam zdjęcia.
Numer ten zrealizowaliśmy dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Zwiększonej Subwencji Oświatowej.
Życzymy Państwu dobrej lektury.